Τα ερείπια της αρχαίας Κερύνειας σώζονται στο ύψωμα Βουνί, βορείως της Μαμουσιάς, ανάμεσα στις κοιλάδες των ποταμών Κερυνίτη και Βουραϊκού. Η θέση βρίσκεται σε υψόμετρο 753μ. πάνω από τον Κορινθιακό Κόλπο με προσανατολισμό προς την ορεινή ενδοχώρα και είναι φυσικά οχυρή, αφού προστατεύεται από απότομους γκρεμούς στη βόρεια, ανατολική και δυτική πλευρά της, ενώ ομαλότερη είναι η πρόσβαση στη νότια πλευρά της.
 |
| Τοπογραφικό περιοχής |
Τα ορατά αρχαία λείψανα της οχυρωμένης πόλης στο Κάτω Βουνί χρονολογούνται κυρίως στην ελληνιστική εποχή, περίοδο που γνώρισε μεγάλη ακμή. Στη θέση Άγιος Κωνσταντίνος, νοτιοδυτικά της τειχισμένης πόλης, σώζεται σημαντικό ταφικό μνημείο (ηρώο), που χρονολογείται στο γ΄ τέταρτο του 3ου αι. π.Χ. (1) .
 |
| Ταφικό μνημείο (1) |
Η κύρια δίοδος προς την οχυρωμένη πόλη βρισκόταν στο νότιο τμήμα της, όπου οδηγεί το εν μέρει λαξευμένο στο φυσικό βράχο μονοπάτι. Η είσοδος στην πόλη πρέπει να βρισκόταν στη θέση Παλιόμυλος, που αποκαλύφθηκαν τα κατάλοιπα αρχαίας κρήνης (2), ενώ σε μικρή απόσταση βορειοδυτικά της κρήνης υπάρχει αβαθές σπήλαιο, στο εσωτερικό του οποίου ανασκάφηκε δεξαμενή για τη συλλογή νερού (3). Μία ακόμη δεξαμενή εντοπίσθηκε βορειοανατολικά του μονοπατιού στη θέση Σκαλιά (4). Βόρεια της κρήνης αποκαλύφθηκαν τα κατάλοιπα μεγάλου δημόσιου κτιρίου της ελληνιστικής εποχής, αναλημματικός τοίχος και λίγο βορειότερα λείψανα αρχαίας οικίας (5-7).
 |
| Δημόσιο κτήριο (5) |
Το σημαντικότερο μνημείο της πόλης εντός των τειχών της είναι το αρχαίο θέατρο (8). Η διάμετρος του κοίλου υπολογίζεται σε 44 μέτρα και διατηρούνται 25 σειρές εδωλίων από τον εξαιρετικά ευπαθή στις καιρικές συνθήκες τοπικό ψαμμίτι. Το τείχος της Κερύνειας σώζεται αποσπασματικά εκτός από το βορειοδυτικό σκέλος του, όπου διατηρείται σε ύψος τριών έως πέντε δόμων (9).
Σε απόσταση 900 μέτρων βορειοανατολικά της οχυρωμένης πόλης σε περίοπτο σημείο στη θέση Ελληνικό, στο ανατολικό άκρο του οροπεδίου στο Πάνω Βουνί σώζονται τα κατάλοιπα αρχαίου ιερού, όπου σήμερα είναι κτισμένο ναΰδριο του Προφήτη Ηλία (10).
 |
| Ναός κοντά στον Προφήτη Ηλία (10) |
Η ανασκαφή του χώρου από την ΕΠΚΑ έφερε στο φως τα θεμέλια δύο ναών: ενός μικρού δίστυλου εν παραστάσι ναού διαστάσεων 13.30χ8.70 μ. και ανατολικά του ενός μεγάλου περίπτερου δωρικού ναού διαστάσεων 36.40χ15.40 μ. Οι ναοί χρονολογούνται στην αρχαϊκή-κλασική εποχή και ο μεγαλύτερος πιθανώς είχε γλυπτό διάκοσμο στο αέτωμά του.
