Δούσμανης Γεώργιος

Ο Γιώργος Δούσμανης γεννήθηκε στην παλαιά Κουνινά το 1929 και τελείωσε το Δημοτικό Σχολείο του χωριού ως παιδί θαύμα ή το "δαιμόνιο" όπως τον έλεγαν οι δάσκαλοί του. Σε ηλικία 10 ετών μπήκε στο 8/ταξιο Γυμνάσιο Αιγίου όπου εξέπληξε τους πάντες με τη δύναμη του μυαλού του. Μαζί με τον Γιώργο Κοντόπουλο (ακαδημαϊκός, αστρονόμος) αποτέλεσαν το φωτεινό δίδυμο επί μία οκταετία, κατά την οποία άφησαν ίχνη ανεξίτηλα στο Γυμνάσιο Αρρένων Αιγίου.

Γεώργιος Δούσμανης (1929 - 1966)

Το 1946 εισήχθη πρώτος στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών όπου και φοίτησε μόνο δύο χρόνια. Οι επιδώσεις του ωστόσο, ήταν εξαιρετικές προκαλώντας την έκπληξη στον καθηγητή της έδρας κο Χόνδρο, ο οποίος ομολόγησε ότι δεν του είχε προκύψει άλλος τέτοιος φοιτητής στην πολύχρονη καριέρα του.

Το 1948 εγκατέλειψε την Ιατρική και αναχώρησε για σπουδές την Αμερική αφού προηγουμένως είχε κερδίσει  σχετικό διαγωνισμό αλλά και υποτροφία. Εκεί, σε ένα από τα καλύτερα πανεπιστήμια της Αμερικής (Columbia), αφοσιώθηκε στη μελέτη και την έρευνα  ξεχωρίζοντας αμέσως για το έργο, την ευφυΐα και τον αδαμάντινο χαρακτήρα του. Σε σύντομο χρονικό διάστημα ολοκλήρωσε το Μάστερ και το Διδακτορικό παρουσιάζοντας σπάνιες ικανότητες στην έρευνα και στις ανακαλύψεις νέων επιστημονικών στοιχείων στη μαγευτική επιστήμη της Φυσικής, με αθεράπευτο πόθο, να χρησιμοποιηθούν οι δυνάμεις αυτές μόνο για το καλό της ανθρωπότητας. 

Το 1958 ήρθε η μεγάλη προσωπική ανακάλυψη, τα "ηλεκτρόνια με αρνητική μάζα". Κατά την επίσημη ανακοίνωση της τόσο σημαντικής ανακάλυψης, έτυχε να είναι στην Αμερική η  βασίλισσα  Φρειδερίκη η οποία δεχόταν συνεχώς συγχαρητήρια για το νεαρό επιστήμονα από την Ελλάδα, "από τη Κουνινά Αιγίου, σας παρακαλώ», όπως πάντα συμπλήρωνε ο ίδιος με τόση υπερηφάνεια για την καταγωγή του. Ως μέλος πλέον της Ακαδημίας των Επιστημών, τον κάλεσε ο ίδιος ο Αϊζενχάουερ για να τον γνωρίσει από κοντά και να τον συγχαρεί προσωπικά. Στην Ελλάδα, οι καθηγητές του δέχονταν συγχαρητήρια για το λαμπρό επιστήμονα που συνδύαζε τεράστια μόρφωση, λαμπρή επίδοση στην έρευνα και ένα σπάνιο χαρακτήρα ήθους και ανωτερότητας, με επίκεντρο την απεριόριστη αγάπη για τον άνθρωπο.

Το 1962 τον καλούν στην Ελλάδα ως τον πιο κατάλληλο άνθρωπο για να οργανώσει το "Δημοκρίτειο Ίδρυμα" και να διδάξει για ένα εξάμηνο στους μεταπτυχιακούς φοιτητές, μαθήματα ανωτέρας Φυσικής και φιλοσοφία της Επιστήμης, ώστε να στελεχώσουν το ίδρυμα ερευνών.

Ολόκληρος τότε ο Αθηναϊκός Τύπος αλλά και ο τοπικός, ασχολήθηκε εκτενώς και για μεγάλο χρονικό διάστημα, με τον τον λαμπρό επιστήμονα Γιώργο Δούσμανη από το μικρό χωριό της Αιγιάλειας. Το 1963 η Ακαδημία Αθηνών τον τίμησε με τον "Χρυσό Σταυρό" για την εξαιρετική προσφορά του στην επιστήμη.

Το Πανεπιστήμιο Πατρών που βρισκόταν τότε στα πρώτα του βήματα, του ζήτησε να παραμείνει στην Ελλάδα προσφέροντάς του μία θέση στο Πανεπιστήμιο. Αρωγός σε αυτή τη προσπάθεια του Πανεπιστημίου Πατρών στάθηκε και ο Γιώργος Κοντόπουλος που διατηρούσε άριστες σχέσεις με τον Γιώργο Δούσμανη. Και ο ίδιος όμως έβλεπε θετικά μία τέτοια εξέλιξη καθώς, όπως έλεγε, ήθελε τα παιδιά του να μεγαλώσουν στην Ελλάδα.  Έτσι, αποφάσισε να ολοκληρώσει τον κύκλο των ερευνών του στην Αμερική και να επιστρέψει στην πατρίδα μέχρι τα Χριστούγεννα του 1966. 

Δυστυχώς, ο θάνατος τον πρόλαβε στην Αμερική στις  9 Δεκεμβρίου.

Βέβαια, υπάρχουν αρκετές θεωρίες σχετικά με τον θάνατο του Γ. Δούσμανη και μία από αυτές επιμένει πως η αμερικανική κυβέρνηση όταν δεν μπόρεσε να τον πείσει να παραμείνει και να συνεχίσει να προσφέρει τις υπηρεσίες του σε αυτήν, απλά δεν επέτρεψε τη "φυγή" του στην Ελλάδα. Μέχρι και σήμερα όμως, δεν έχουν υπάρξει στοιχεία που να επιβεβαιώνουν αυτή τη θεωρία.  

Λίγο καιρό μετά το θάνατο του Γ. Δούσμανη, δύο συνεργάτες του έλαβαν το βραβείο Νόμπελ της Φυσικής.

• Ο Γ.Δούσμανης αρρώστησε από εχινόκοκκο και υποχρεώθηκε σε τέσσερις διαδοχικές εγχειρήσεις.  Μάλιστα, παντρεύτηκε φασκιωμένος, όπως ο ίδιος έλεγε αργότερα, μια εκλεκτή φοιτήτρια Ολλανδικής καταγωγής, η οποία τον στήριξε αλλά και του συμπαραστάθηκε ως το τέλος. Μαζί απόκτησαν τρία παιδιά. Ο μικρότερος γιος του ανέλαβε να συνεχίσει ότι άφησε στη μέση ο πατέρας του και είναι σήμερα γιατρός ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Μανχάταν.

• Όταν οργάνωσε τον "Δημόκριτο" στην Ελλάδα και τον ρώτησαν πόσα σκοπεύει να ζητήσει για τις υπηρεσίες αυτές, περίπου τους επέπληξε λέγοντας, "μα πως σκέπτεστε έτσι; Σκοπός του ανθρώπου είναι τι θα προσφέρει στον συνάνθρωπό του και όχι τι θα εισπράξει". 

Ο Γ. Δούσμανης όχι μόνο δεν έλαβε καμία αμοιβή για τις υπηρεσίες του στο Ίδρυμα αλλά ακόμη και τα προσωπικά του έξοδα κατά τη διαμονή του στην Αθήνα, τα κάλυψε ο ίδιος.

-- Αντλήθηκαν πληροφορίες από το αφιέρωμα στο Γ.Δ. της περιοδικής έκδοσης της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Αιγίου " Η Σχεδία", τεύχος 22ο, χειμώνας 2005.

Παραλία Κρυονερίου

Η παραλία του Κρυονερίου με τα γαλαζοπράσινα νερά. Βρίσκεται στην ανατολική Αιγιάλεια, στη δυτική όχθη του Κράθη ποταμού και μόλις 2 χιλιόμετρα από τη Παραλία της Ακράτας.

 

Αρχαία Ελίκη

"Αναζητώντας και αναδεικνύοντας την αρχαία Ελίκη"

(Συνέντευξη της αρχαιολόγου κας Ντόρας Κατσωνοπούλου στο "Αίγιο - Αιγιάλεια", το 2016)

Στο αρχαιολογικό εργαστήριο με υποδέχθηκε αρχικά η κα Μαίρη Καρβέλα γραμματέας της Ε.Φ.Α.ΕΛ. (Εταιρεία Φίλων Αρχαίας Ελίκης) η οποία με οδήγησε στην κα Ντόρα Κατσωνοπούλου, τον άνθρωπο που εμπνεύστηκε και πραγματοποίησε όλη αυτή την αναζήτηση. Η αιγιώτισσα αρχαιολόγος και διδάκτορας της κλασσικής αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Cornell των Η.Π.Α, με περίμενε με ένα πλατύ χαμόγελο στο γραφείο της. Η ευγένειά της και η απλότητά της με έκαναν να αισθανθώ από την πρώτη στιγμή πολύ άνετα και οικεία. Δεν είχα ετοιμάσει κανένα ερωτηματολόγιο όπως συνηθίζεται σε τέτοιες περιπτώσεις. Μία φράση της ήταν αρκετή για να πυροδοτήσει τη συζήτησή μας, «εργαστήριο επεξεργασίας και βαφής νημάτων -υφασμάτων». Τα υπόλοιπα ήρθαν ως φυσική ροή στην κουβέντας μας.

Κάπως έτσι έμαθα πως οι πρώτες έρευνες για τον εντοπισμό της αρχαίας Ελίκης, θρησκευτικού και πολιτιστικού κέντρου της Αχαϊκής Συμπολιτείας, ξεκίνησαν στον υποθαλάσσιο χώρο ανατολικά του Αιγίου, στα μέσα του περασμένου αιώνα από τον αείμνηστο αρχαιολόγο Σπύρο Μαρινάτο. Λίγα χρόνια αργότερα τις θαλάσσιες αυτές έρευνες συνέχισε ο γνωστός ερευνητής Ζακ Υβ Κουστώ , χωρίς αποτέλεσμα. Οι τελευταίες υποθαλάσσιες έρευνες από τον καθηγητή Harold Edgerton του M.I.T. των ΗΠΑ, του επιστήμονα που ανακάλυψε το sonar για τις υποβρύχιες έρευνες, ολοκληρώθηκαν και αυτές χωρίς αποτέλεσμα στις αρχές της δεκαετίας του ’70.

Μετά από 15 χρόνια και ενώ κανείς δεν είχε εν τω μεταξύ ενδιαφερθεί για την υπόθεση της Ελίκης, ξεκίνησαν το 1988 νέες έρευνες, με πρωτοβουλία της κας Ντόρας Κατσωνοπούλου και του αμερικανού Φυσικού Steven Soter, αρχικά στον υποθαλάσσιο χώρο. Ερευνήθηκε μεγάλη περιοχή από τα Διγελιώτικα κοντά στο Αίγιο μέχρι τις εκβολές του Βουραϊκού κοντά στο Διακοπτό, σε βάθος περίπου εκατό μέτρων, αλλά ίχνη της πόλης δεν βρέθηκαν. Στη συνέχεια, και με αφετηρία την άποψη της κας Ντόρας Κατσωνοπούλου ότι η αρχαία Ελίκη δεν είχε βυθιστεί στον Κορινθιακό κόλπο μετά τον καταστροφικό σεισμό του 373 π.Χ. αλλά βρισκόταν θαμμένη στην ξηρά, νέες έρευνες ξεκίνησαν σε συνεργασία και με το τμήμα Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Πατρών, με τη διάνοιξη δειγματοληπτικών γεωτρήσεων αυτή τη φορά στη στεριά και στην περιοχή ανάμεσα στους ποταμούς Σελινούντα, Κερυνίτη και Βουραϊκό, στην παραλιακή πεδιάδα ανατολικά της πόλης του Αιγίου. Τα πρώτα κιόλας ευρήματα στο χώρο της ξηράς ήταν εντυπωσιακά, επιβεβαιώνοντας την παραπάνω άποψη της κας Κατσωνοπούλου. Παράλληλα με τις γεωτρήσεις, η επιστημονική ομάδα προχώρησε συνδυαστικά και στην εφαρμογή σύγχρονης τεχνολογίας με γεωφυσικές μεθόδους, με εξαιρετικά αποτελέσματα.

Από το 2000 και εξής, η έρευνα στην αρχαία Ελίκη πραγματοποιείται συστηματικά από το Τμήμα Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Πατρών και την Εταιρεία Φίλων Αρχαίας Ελίκης με τη διεύθυνση της κας Κατσωνοπούλου, προέδρου της ΕΦΑΕΛ. Μέσα σε αυτά τα 30 σχεδόν χρόνια των ερευνών, τα ευρήματα είναι κάτι παραπάνω από εντυπωσιακά και αξίζει να αναφερθούμε αναλυτικότερα σε αυτά:

· Πρωτοελλαδικός οικισμός της 3ης χιλιετίας π.Χ. στο κέντρο της περιοχής των ερευνών, στο σύγχρονο Ριζόμυλο, μοναδικό πρωτο-αστικό παράλιο κέντρο της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού σε ολόκληρη την Αχαΐα, που σώζεται με το περιεχόμενό του ανέπαφο σε βάθος 3-5.5 μ. κάτω από τη σημερινή επιφάνεια. Από αυτό τον οικισμό προέρχεται το μοναδικό αρχαίο κύπελλο σε όλη την δυτική Ελλάδα που ονομάζεται στα Ομηρικά έπη «Δέπας αμφικύπελλον» και ήταν βασιλικό κύπελλο. Ακολουθούν ευρήματα σε πολύτιμα μέταλλα όπως χρυσός και ασήμι, μεγάλος αριθμός ακέραιων αγγείων, οικίες με ευρύχωρα δωμάτια και εσωτερικά χαλικόστρωτα δάπεδα με ψηφίδες διαφόρων χρωμάτων, λιθόστρωτοι δρόμοι, εργαλεία και ποικίλα είδη διατροφής. Ιδιαιτέρως σπάνιο εύρημα αποτελεί διώροφο κτίριο του οικισμού που χρησίμευε ως διοικητικό κέντρο, ήταν δηλαδή κάτι αντίστοιχο του σημερινού Δημαρχείου της πόλης.

· Σημαντικός οικισμός των πρώιμων Ελληνιστικών χρόνων δηλαδή του ύστερου 4ου έως 2ου π.Χ. αιώνα, που βρέθηκε στο δυτικό τμήμα της περιοχής της αρχαίας Ελίκης προς την πλευρά του Αιγίου, στην περιοχή που βρίσκεται ανάμεσα στη σημερινή Ελίκη και τον οικισμό των Βαλιμιτίκων. Χρονικά ο οικισμός αυτός συμπίπτει με την περίοδο ανασύστασης της Αχαϊκής Συμπολιτείας, λίγες μόνο δεκαετίες μετά τον γνωστό πλέον καταστροφικό σεισμό του 373 π.Χ.. Από την ανασκαφή μέχρι σήμερα έχουν έρθει στο φως κτίρια και τμήμα νεκροταφείου του οικισμού. Ανάμεσα στα κτίρια, μοναδικό συγκρότημα κτιρίων βιοτεχνικής δραστηριότητας για το οποίο θα μιλήσουμε πιο κάτω.

· Πλούσια στρώματα κατοίκησης της Μυκηναϊκής εποχής με χαρακτηριστική κεραμική (13ος-12ος π.Χ. αι.) και εντυπωσιακά λείψανα κτιρίων της Γεωμετρικής περιόδου (τέλη 9ου-αρχές 7ου π.Χ. αι.) που βρέθηκαν στο ανατολικό τμήμα της περιοχής της Ελίκης προς τον Κερυνίτη ποταμό στα Νικολαίικα. Οι αρχαιότητες σε αυτή την περιοχή συνδέονται με ακμάζουσες περιόδους στην ιστορία της αρχαίας Ελίκης. Αρχικά την Μυκηναϊκή, περίοδο ίδρυσης της ίδιας της πόλης και κατά δεύτερον τη Γεωμετρική, περίοδο ίδρυσης της Συβάρεως το 730 π.Χ της πρώτης αχαϊκής αποικίας στη Δύση, στην Κάτω Ιταλία.

· Κεντρική ρωμαϊκή οδός μήκους 1.300 περίπου μέτρων και πλάτους 5 έως 6 μέτρων. Φέρεται να ταυτίζεται με τη «λεωφόρο» που ακολούθησε ο περιηγητής Παυσανίας τον 2ο μ.Χ. αιώνα, ερχόμενος από την Πάτρα και το Αίγιο με προορισμό τη γειτονική Κορινθία. Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα σημαντικό εύρημα καθώς είναι το πρώτο τεχνικό έργο μεγάλης κλίμακας των Ρωμαίων στον τομέα των μεταφορών και επικοινωνιών που ανακαλύπτεται στη βόρεια Πελοπόννησο.

· Αρχαία λιμνοθάλασσα που βρέθηκε στο κέντρο της πεδιάδας της Ελίκης μεταξύ Ριζόμυλου και Νικολαίικων, στο βυθό της οποίας ανακαλύφθηκαν ερείπια κτιρίων και κεραμική των κλασικών χρόνων που κατά πάσα πιθανότητα συνδέονται με τον εντυπωσιακό σεισμό του 373 π.Χ.

· Κτιριακά λείψανα και θέσεις νεκροταφείων της Ρωμαϊκής Ελίκης που εκτείνονται σε όλο σχεδόν το μήκος της πεδιάδας μεταξύ των ποταμών Σελινούντα και Κερυνίτη, νότια του προαναφερθέντος ρωμαϊκού δρόμου, μεταξύ Ελίκης και Νικολαιίκων.

Ανάμεσα στα κτίρια του οικισμού των πρώιμων Ελληνιστικών χρόνων (ύστερος 4ος-2ος αι. π.Χ.), που ανακαλύφθηκε σε βάθος 2.5 περίπου μέτρων από την επιφάνεια, εξέχουσα θέση κατέχει μεγάλο κτιριακό συγκρότημα με εγκαταστάσεις βαφής υφασμάτων και νημάτων, που διασώζει σε εξαιρετική κατάσταση μεγάλες δεξαμενές με βοτσαλωτά δάπεδα, διάφορες λεκάνες και άλλες κατασκευές, πλούσια ευρήματα σε αγγεία, νομίσματα, μεταλλικά αντικείμενα, λυχνάρια, αντικείμενα πολυτελείας, είδη διατροφής, και μεγάλα αποθηκευτικά πιθάρια στη θέση τους που οι αρχαιολόγοι δεν τα μετακίνησαν για να αποτελέσουν εύρημα που θα μπορεί ο επισκέπτης να βλέπει εκεί ακριβώς όπου βρισκόταν και στην αρχαιότητα, όταν το κτίριο έσφυζε από ζωή. Το κτίριο αυτό έχει χαρακτηριστεί από ξένους και έλληνες αρχαιολόγους ως μοναδικό στο είδος του στη λεκάνη της Μεσογείου γιατί σώζεται σχεδόν ακέραιο και σε πολύ καλή κατάσταση αλλά και γιατί είναι το μοναδικό που χρονολογείται στα ελληνιστικά χρόνια. Παρόμοιες τέτοιες εγκαταστάσεις που έχουν βρεθεί αλλού στην ανατολική και δυτική Μεσόγειο είναι της ρωμαϊκής περιόδου, δηλαδή περίπου 500 χρόνια μεταγενέστερες από το σπουδαίο αυτό εύρημα στην περιοχή της αρχαίας Ελίκης. Το γεγονός ότι λίγα χρόνια μετά την καταστροφή της Ελίκης από τον σεισμό έχουμε την ύπαρξη μιας μεγάλης βιοτεχνικής- οικονομικής μονάδας στην περιοχή, αποδεικνύει πως η Ελίκη δεν εγκαταλείφθηκε ποτέ όπως πίστευαν οι περισσότεροι, αλλά δημιουργήθηκε ξανά, αυτή τη φορά λίγο πιο νότια προς τους πρόποδες του βουνού. Χάρη σε αυτή την ανακάλυψη της κας Κατσωνοπούλου και της ομάδας της, γνωρίζουμε σήμερα ότι η ζωή στην Ελίκη συνεχίστηκε για αιώνες μετά την καταστροφή του 373 π.Χ.

Το μεγάλο κτιριακό συγκρότημα με εγκαταστάσεις βαφής υφασμάτων και νημάτων

Το κτιριακό συγκρότημα βρίσκεται σε μία έκταση τεσσάρων στρεμμάτων η οποία έχει απαλλοτριωθεί από την Ε.Φ.Α.ΕΛ. προς εξυπηρέτηση των ανασκαφικών εργασιών και της ανάδειξης του χώρου που μπορεί εύκολα να γίνει επισκέψιμος με τις κατάλληλες παρεμβάσεις . Όπως με ενημέρωσε η κα Κατσωνοπούλου, μερικές από αυτές είναι τα πρώτα μέτρα προστασίας για τις αρχαιότητες (στερεώσεις, συντήρηση των αρχαίων) που λαμβάνονται σε ετήσια βάση με την επίβλεψη της ίδιας της κας Κατσωνοπούλου, η διατήρηση του χώρου καθαρού, ενώ για την πλήρη ανάδειξή του απαιτείται η ολοκλήρωση της ανασκαφής και ακολούθως όλες οι απαραίτητες εργασίες (στέγαστρα, διαμόρφωση του χώρου με μονοπάτια για τους επισκέπτες, σχέδια και επεξηγηματικά κείμενα, ειδικές κατασκευές για την ανάδειξη επιμέρους ιδιαίτερων σημαντικών ευρημάτων στο χώρο). Ευρύτερα, οι εργασίες ανάδειξης θα πρέπει να περιλαμβάνουν σημάνσεις, χώρο στάθμευσης αυτοκινήτων, διάνοιξη του υπάρχοντος αγροτικού δρόμου μήκους περίπου εξακοσίων μέτρων και ασφαλτόστρωσή του ώστε να συνδεθεί ο αρχαιολογικός χώρος με την Π.Ε.Ο.

Η κα Κατσωνοπούλου με τους συνεργάτες της 

Ψηφιακή αναπαράσταση του κτηριακού συγκροτήματος

Η συζήτηση μοιραία στράφηκε και στις εθελόντριες και εθελοντές σπουδαστές που όση ώρα μιλούσαμε τους έβλεπα πίσω από το τζάμι του γραφείου της κας Κατσωνοπούλου, με σκυμμένο το κεφάλι πάνω στα γραφεία μελέτης.

Έρχονται κάθε χρόνο από το εξωτερικό για έξι εβδομάδες, διδάσκονται και αποκτούν εμπειρία στην αρχαιολογική έρευνα και συμμετέχουν στις ανασκαφές και τις γεωφυσικές έρευνες όταν αυτές εκτελούνται. Είναι ιδιαιτέρως χαρακτηριστική η περίπτωση της Mariza Kormann από την Αγγλία που ξεκίνησε τη συμμετοχή της στις έρευνες και ανασκαφές στην Αρχαία Ελίκη το 2002 ως εθελόντρια και έμεινε τόσο εντυπωσιασμένη για τις γνώσεις που της παρείχε η έρευνα ώστε συνέχισε να εργάζεται εθελοντικά στην Ελίκη από τότε συνεχώς. Σήμερα είναι πλέον βασική επιστημονική συνεργάτιδα του προγράμματος, έχοντας ολοκληρώσει τις σπουδές της Master στην Αρχαιολογία Τοπίου με αντικείμενο την Αρχαία Ελίκη στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Ηγείται μάλιστα της ομάδας ειδικών στην πληροφορική με εφαρμογές στην Αρχαιολογία που πέτυχαν την αναπαράσταση του πρωτοελλαδικού διώροφου κτιρίου της 3ης χιλιετίας π.Χ. που η κα Ντόρα Κατσωνοπούλου ανακάλυψε με τις ανασκαφές στον Ριζόμυλο της περιοχής της Αρχαίας Ελίκης. Η εργασία αυτή παρουσιάστηκε σε δύο διεθνή Συνέδρια στη Σιένα της Ιταλίας το 2015 και στο Όσλο της Νορβηγίας το 2016 και συγκέντρωσε ιδιαιτέρως θετικά σχόλια από τους συμμετέχοντες επιστήμονες.

Η προσφορά της κας Κατσωνοπούλου στον τόπο που τη γέννησε είναι τεράστια, το δε έργο της, ένα έργο ζωής. Μία προσπάθεια που διαρκεί σχεδόν τριάντα χρόνια και συνεχίζεται ακόμα, συχνά όχι μέσα σε τόσο ευνοϊκές συνθήκες αλλά αντίθετα μέσα από πολλές αντιξοότητες.

Το ερευνητικό της έργο και τα αποτελέσματά του ενώ αναγνωρίζονται από ολόκληρη την διεθνή επιστημονική κοινότητα, συναντούν διαρκή εμπόδια από την εγχώρια. Και λέω διαρκή εμπόδια γιατί εδώ και τέσσερα χρόνια οι ανασκαφικές δραστηριότητες έχουν παρανόμως σταματήσει καθώς οι αρμόδιες Υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού αρνούνται να δώσουν την απαραίτητη άδεια για τη συνέχιση των ανασκαφών με καταστροφικές συνέπειες για την αναπτυξιακή πορεία της Αιγιάλειας μέσω της Αρχαίας Ελίκης.

Είναι μάλιστα εντυπωσιακό το γεγονός ότι, αν και σύμφωνα με το πόρισμα του Σώματος Επιθεωρητών-Ελεγκτών Δημόσιας Διοίκησης (ΣΕΕΔΔ) του Υπουργείου Δικαιοσύνης, Διαφάνειας & Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (υπ’ αρ. 27/Α/Φεβρουάριος 2016), έχει διαπιστωθεί κατ’ επανάληψιν παράβαση της νομιμότητας από τις υπηρεσίες του ΥΠΠΟ. Οι τρεις Υπουργοί κ. Παναγιωτόπουλος, Τασούλας και Ξυδάκης παραπλανήθηκαν με ψευδή στοιχεία και χωρίς καν να τα ελέγξουν, έβαλαν την υπογραφή τους σε παράνομες αποφάσεις για την μη συνέχιση των ανασκαφικών δραστηριοτήτων στην Αρχαία Ελίκη.

Το 40σελιδο πόρισμα του ΣΕΕΔΔ αποτελεί κόλαφο γι΄ αυτούς που προσπαθούν να σταματήσουν με κάθε τρόπο τις ερευνητικές προσπάθειες της κας Κατσωνοπούλου και των συνεργατών της.

Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως ενώ η απόφαση του πορίσματος του ΣΕΕΔΔ βγήκε πριν τελειώσει η ανασκαφική περίοδος για το 2016 και παρά το ότι η ΕΦΑΕΛ και το Πανεπιστήμιο Πατρών είχαν ήδη υποβάλει το πρόγραμμα συνέχισης των ερευνών για το καλοκαίρι του 2016, οι υπηρεσίες του ΥΠΠΟ με την μέθοδο της κωλυσιεργίας άφησαν να παρέλθει η ανασκαφική περίοδος ώστε και πάλι να μην πραγματοποιηθούν οι ανασκαφές.

Παράλληλα, τον Δεκέμβριο του 2016 σε διήμερο διεθνές συνέδριο που φιλοξενήθηκε στην πόλη μας με θέμα «Οι Αχαιοί στην Ελλάδα και τη Μεγάλη Ελλάδα. Νέα ευρήματα και νέες προοπτικές», η στάση των διοργανωτών προκάλεσε πολλά ερωτηματικά καθώς δεν προσκλήθηκε η ερευνητική ομάδα της κας Κατσωνοπούλου για να παρουσιάσει τα αποτελέσματα της μακρόχρονης έρευνάς της.

Κι ενώ όλοι πλέον έχουν ταυτίσει την Αρχαία Ελίκη με την κα Κατσωνοπούλου και την ερευνητική της ομάδα, ο Ιταλός καθηγητής αρχαιολογίας κος Εμανουέλε Γκρέκο, στην περίληψη της εισήγησής του στο συνέδριο ανέφερε χαρακτηριστικά πως «Η μητρόπολη ήταν η Ελίκη, η άτυχη πόλη που την κατάπιε ένας σεισμός το 373 π.Χ. και που σήμερα τη γνωρίζουμε χάρη στις ανασκαφές της Ε. Κόλλια»!!!

Στην παραπάνω πρόκληση, η ΕΦΑΕΛ απάντησε με μία καυστική ανακοίνωση υπερασπιζόμενη με σαφήνεια την επιστημονικότητα και την αυθεντικότητα των αρχαιολογικών τεκμηρίων της Ελίκης. Τα συμπεράσματα δικά σας.

Αξίζει να σημειωθεί ότι τα ευρήματα από τις έρευνες και τις ανασκαφές στην Αρχαία Ελίκη αλλά και η πρωτοποριακή μεθοδολογία που έχει εφαρμόσει η συγκεκριμένη ομάδα, έχουν προσφέρει πλούσιο υλικό σε Έλληνες και αλλοδαπούς φοιτητές, ιδιαίτερα χρήσιμο για την εκπόνηση διδακτορικών διατριβών, διπλωμάτων ειδίκευσης και πτυχιακών εργασιών στην Αρχαιολογία και την Γεωαρχαιολογία της Ελίκης στο Πανεπιστήμιο Πατρών καθώς και σε Πανεπιστημιακά Ιδρύματα του εξωτερικού.

Παράλληλα, η έρευνα στην Αρχαία Ελίκη και τα επιτυχή αποτελέσματά της έχουν γίνει αντικείμενο επιστημονικών ντοκιμαντέρ του βρετανικού καναλιού BBC, των αμερικανικών Discovery και History Channel και του γερμανικού ZDF, καθώς και εκτενών άρθρων σε διεθνείς εφημερίδες (New York Times, Independent, Herald Tribune).

Καθώς η συζήτηση με την κα Κατσωνοπούλου έφθανε στο τέλος της, εκείνη αναφέρθηκε στα τέσσερα διεθνή συνέδρια που έχουν διοργανωθεί από την Ε.Φ.Α.ΕΛ. με σκοπό την παρουσίαση των σημαντικών αποτελεσμάτων των ερευνών. Έκανε επίσης μνεία των τριών τόμων των Πρακτικών που έχουν ήδη εκδοθεί ενώ πριν από το καλοκαίρι του 2017 αναμένεται η έκδοση και του νέου τόμου Πρακτικών αφιερωμένου στον κυρίαρχο θεό της Ελίκης, τον Ποσειδώνα.

* Φωτογραφίες από τον αρχαιολογικό χώρο και τις ανασκαφικές δραστηριότητες - Ψηφιακή αναπαράσταση του διώροφου κτιρίου.

Το κάστρο της Λιστρίνας

Το Κάστρο της Λιστρίνας στο Γκραίκα της Αιγιάλειας

Λίγο πιο χαμηλά από το Γκραίκα και προς τον βορρά, σε απόσταση περίπου είκοσι λεπτών πεζοπορίας από το χωριό, βρίσκεται το Κάστρο της Λιστρίνας.
Το έτος κατασκευής του δεν μας είναι γνωστό αλλά πιθανολογείται πως χτίστηκε μεταξύ του 950-1000 στην κορυφή ενός λόφου. Στα ανατολικά, δυτικά και βόρεια του λόφου περνούν χείμαρροι του ποταμού Μεγανίτη, έχοντας ως φυσική προστασία τους απότομους και κάθετους βράχους ενώ από τη νότια πλευρά μία στενή λωρίδα γης ενώνει το φρούριο με το δρόμο προς το Γκραίκα.
Από αυτή τη πλευρά υπήρχε τείχος και μία σειρά οχυρωματικών έργων καθώς και η πύλη του κάστρου η οποία ήταν ξύλινη με χάλκινη επένδυση. Η πύλη δε, υπήρχε στη θέση της μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα, σύμφωνα πάντα με μαρτυρίες των γηραιότερων του χωριού.

Σήμερα, είναι ορατά μόνο τα θεμέλια κτισμάτων που μάλλον χρησίμευαν ως αποθήκες τροφίμων και στέγασης της φρουράς του κάστρου. Επίσης, μέσα στην πυκνή βλάστηση που περιβάλλει πλέον το λόφο, μπορούμε να δούμε τα θεμέλια των κυκλικών πύργων άμυνας καθώς επίσης και τα ερείπια μιας μικρής εκκλησίας στο ψηλότερο μέρος της φρουρίου. Στο ίδιο σημείο υπάρχει και η δεξαμενή για το πόσιμο νερό όπου με τη βοήθεια πήλινων αγωγών το αντλούσαν από πηγή του χωριού.

Σύμφωνα με την παράδοση, η φρουρά του κάστρου αντιστάθηκε στους Φράγκους που πολιορκούσαν επί μακρό χρονικό διάστημα το φρούριο. Οι Φράγκοι μη μπορώντας να βρουν τρόπο να καταλάβουν το κάστρο, συνέλαβαν μία γριά που ονομαζόταν Λιστρίνα. Η Λιστρίνα τους υπέδειξε την πηγή αλλά και τον αγωγό που τροφοδοτούσε με πόσιμο νερό το κάστρο.
Κατά άλλους, η Λιστρίνα δεν υπέδειξε στους Φράγκους την πηγή αλλά το σημείο όπου οι πολιορκημένοι μετά την εύρεση της πηγής από τους πολιορκητές, έριχναν στον ποταμό και πάντα κατά τις βραδινές ώρες ώστε να μην γίνουν αντιληπτοί, καθαρά στουπιά δεμένα με σχοινί. Στη συνέχεια τα ανέβαζαν επάνω στα τοίχοι και στραγγίζοντάς τα εξασφάλιζαν το πόσιμο νερό που τους ήταν απαραίτητο.
Όταν το κάστρο έπεσε τελικά στα χέρια των Φράγκων, οι Έλληνες έπιασαν τη Λιστρίνα και την έθαψαν ζωντανή κοντά στο φρούριο. Στον τάφο της έριξαν «λίθον αναθέματος» . Αυτός ο σωρός των λίθων υπάρχει ακόμη και σήμερα ενώ η συγκεκριμένη τοποθεσία ονομάζεται «της γριάς το μνήμα», το δε κάστρο από τότε αναφέρεται ως «το Κάστρο της Λιστρίνας.

Στο Κάστρο της Λιστρίνας το έτος 1389, οι Ναβαραίοι με αρχηγό τον Ασάν Ζαχαρία, φυλάκισαν για δέκα μήνες περίπου τον ηγεμόνα της Αθήνας και της Κορίνθου Νέριο Ατζαϊλιώτη. Ο τελευταίος έμεινε ελεύθερος μόνο όταν απέστειλε την κόρη του Φραγκίσκη της Κεφαλληνίας, ως όμηρο στη Χαλκίδα και αφού παρέδωσε την πόλη των Μεγάρων σε αυτούς.
Το 1460 το κάστρο βρίσκεται στα χέρια των Τούρκων οι οποίοι προχωρούν σε μία σειρά νέων οχυρωματικών έργων. Το έτος 1463 το Κάστρο της Λιστρίνας περιήλθε στη κυριότητα των Βενετών και του Μάρκου Βέγια, ο οποίος ενισχυμένος με χρήματα και προμήθειες από τον γενικό προβλεπτή του Μωρέως Ιάκωβο Βαρβαρίγο, κατέλαβε το κάστρο και απομάκρυνε τους Τούρκους.
Τελικά το Κάστρο της Λιστρίνας βρέθηκε πάλι υπό τουρκική κατοχή ενώ το χωριό Γκραίκα στα χρόνια της τουρκοκρατίας ανήκε στο Πασαλίκι που είχε έδρα το χωριό της Παρασκευής στην ανατολική όχθη του Μεγανίτη.

Εδώ σταματούν όλα τα στοιχεία που μπόρεσα να συλλέξω για το Κάστρο της Λιστρίνας. Για το πώς έφθασε στη σημερινή του ερειπωμένη κατάσταση μόνο ικασίες μπορούμε να κάνουμε. Το πιο πιθανό είναι πως το κάστρο εγκαταλείφθηκε στη τύχη του ενώ οι κάτοικοι χρησιμοποίησαν τις πέτρες από τα τοίχοι και τα υπόλοιπα κτίσματα ως δομικά υλικά για τις δικές τους οικίες.
Το μονοπάτι που οδηγεί στη κορυφή του λόφου έχει καλυφθεί από πυκνή βλάστηση κάνοντας αρκετά δύσκολη την πρόσβαση.

Πηγή: Μαρτυρίες των γηραιότερων κατοίκων του χωριού Γκραίκα αλλά και αντίγραφα γραπτών σημειώσεων του Δικηγόρου Αθηνών Κων/νου Μιχαλόπουλου, με καταγωγή από την περιοχή.
Έρευνα: Γιάννης Δρουγούτης

Ι.Μ.Ταξιαρχών - Ο αγωνιστής Π.Καραχάλιος

Έτος 1792, Ιερά Μονή  Παμμεγίστων Ταξιαρχών.

Ο οπλαρχηγός Παναγιώτης Καραχάλιος κυνηγημένος από τα τουρκικά στρατεύματα, κλείνετε με τα παλικάρια του μέσα στην μονή Ταξιαρχών. Παρά τη γενναία τους αντίσταση δεν μπορούν να συγκρατήσουν έξω από τα τείχη τους πολυάριθμους Οθωμανούς. 

Τελευταία ελπίδα του Καραχάλιου να ταμπουρωθεί με όσο παλικάρια του έχουν απομείνει στον πύργο που βρίσκεται  δίπλα στο καθολικό.

Κάθε προσπάθεια όμως είναι μάταιη. Ο Π. Καραχάλιος και 46 παλικάρια του αιχμαλωτίζονται και μεταφέρονται στη Τριπολιτσά.

Όλοι τους αποκεφαλίζονται στις 8 Ιουλίου του ιδίου έτους.

Στη βάση του πύργου είναι το παρεκκλήσιο της Αγίας Τριάδας

Το καθολικό και ο πύργος της μονής

Πάνος Φειδάκης

Ο σπουδαίος Αιγιώτης ζωγράφος Πάνος Φειδάκης

Ο ζωγράφος Π.Φειδάκης γεννήθηκε στο Αίγιο (1956-2003).

Σπούδασε στην Ανώτατη σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας με καθηγητές τον Γιώργο Μαυροϊδή, τον Γιάννη Μόραλη και τον Δημήτρη Μυταρά.

Η θεματολογία του περιλάμβανε κυρίως πορτραίτα, τοπία, νεκρές φύσεις και συνθέσεις με πουλιά. Τα έργα του ταξίδεψαν σε ατομικές και ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Στον διαγωνισμό του "Αττικό Μετρό Α.Ε." κέρδισε το πρώτο βραβείο και το έργο του κοσμεί από το 2003 το Σταθμό του Μεγάρου Μουσικής στην Αθήνα.

Ατομικές εκθέσεις σε γκαλερί όπως: La Hune-Brenner (Παρίσι), Γκαλερί Ζουμπουλάκη, Αίθουσα Τέχνης Κρεωνίδης, Πνευματικό Κέντρο Δήμου Αθηναίων, Αρχαιολογικό Μουσείο Αιγίου και συμμετοχή σε πάρα πολλές ομαδικές εκθέσεις σε Ελλάδα, Γαλλία και Κύπρο.

Τον Δεκέμβριο του 2016 η ΔΗΚΕΠΑ διοργάνωσε στο κτήριο Παναγιωτόπουλου μία αναδρομική έκθεση με έργα του μεγάλου Αιγιώτη Ζωγράφου. Ξεχώρισαν οι πίνακες με θέμα τη φύση της Αιγιάλειας αλλά και το λιμάνι της πόλης μας.

Άποψη του λιμένα της πόλης του Αιγίου

Ύπαιθρος της Αιγιάλειας

Σταφιδαποθήκες στο λιμάνι

Αγροτική οικία

Όσιος Λεόντιος

Η μονή Ταξιαρχών συνδέεται με τον Όσιο Λεόντιο (1377-1452), ο οποίος ήταν γιος ανώτατου στρατιωτικού αξιωματούχου από τη Μονεμβασία και είχε στενές σχέσεις με την Κωνσταντινούπολη. Η μητέρα του Θεοδώρα, φαίνεται ότι ήταν θυγατέρα του αυτοκράτορα Ανδρονίκου του Δ´ του Παλαιολόγου (1376-1379). Ο Όσιος Λεόντιος, του οποίου το κοσμικό όνομα ήταν Λέων, σύμφωνα με τα στοιχεία που αντλούμε από το βίο του, αφού έζησε για αρκετό χρονικό διάστημα στο Άγιο Όρος, έφθασε και εγκαταστάθηκε περίπου στα 1415-1420 σ΄αυτό ακριβώς το σημείο.

Το καστρομονάστηρο είναι κτισμένο στη ρίζα ενός πανύψηλου

βράχου σε υψόμετρο 450 περίπου μέτρων

Η είσοδος του καστρομονάστηρου με τον

τριώροφο οχυρωματικό πύργο

Αμέσως μόλις μπούμε στον χώρο του μοναστηριού την προσοχή μας κλέβει ο μικρός αλλά εξαιρετικά σημαντικός ναός του Αρχαγγέλου Μιχαήλ μαζί με έναν μικρότερο ακριβώς δίπλα του, που είναι μεταγενέστερος.

Πρόσφατα η 6η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων έφερε στο φως το παλαιότερο, από τα τρία τουλάχιστον στρώματα ζωγραφικής, που διατηρούνται στο μικρό αυτό ναό. Οι ζωγράφοι της μονής Ταξιαρχών αντιπροσωπεύουν ένα από τα σημαντικότερα ρεύματα της κωνσταντινουπολίτικης τέχνης του τέλους του 14ου και των αρχών του 15ου αιώνα, όπως αυτή αποτυπώνεται σε έργα κορυφαίων καλλιτεχνών της εποχής αυτής που εργάζονται μακριά από την Κωνσταντινούπολη. Συγκεκριμένα, η εξπρεσιονιστική ζωγραφική του Παλαιομονάστηρου, μπορεί να συγκριθεί με έργα του Θεοφάνη του Έλληνα και του Μανουήλ Ευγενικού και είναι από τα σπουδαιότερα δείγματα αυτού του ρεύματος στη βυζαντινή επικράτεια. Ο υψηλής ποιότητας διάκοσμος του μικρού ναϋδρίου καταδεικνύει το ενδιαφέρον του Λεοντίου για τη μονή, ο οποίος λόγω των σχέσεων που διατηρούσε με την Βασιλεύουσα, ανέθεσε τη διακόσμηση το ναού σε συνεργείο της Πόλης. Αυτές οι αγιογραφίες ήταν, άλλωστε, και η αιτία αυτής της σύντομης εξόρμησής μας.

Αγιογραφίες στο εσωτερικό του ναού

Η φυσική κοιλότητα στο βράχο μέσα στην οποία

ασκήτεψε ο Όσιος Λεόντιος

Η εντυπωσιακή πέτρινη κλίμακα με τις καμάρες και τα 51 σκαλοπάτια σε ανεβάζουν στα ψηλότερα επίπεδα της μονής αλλά και στα ψηλότερα επίπεδα της πνευματικότητας του Οσίου. Εκεί υπάρχει η τρύπα, μια φυσική κοιλότητα στο βράχο, όπου ασκήτεψε ο Όσιος Λεόντιος.

Η κλίμακα με τα 51 σκαλοπάτια που οδηγεί στη σκήτη του Οσίου

και το δεύτερο επίπεδο του καστρομονάστηρου

Ακριβώς δίπλα και κολλημένη στα τοιχώματα της σκήτης βρίσκεται ο μικρός ναός της Αναστάσεως που έκτισε ο ίδιος ο Λεόντιος. Μερικά ξύλινα σκαλοπάτια μας βοηθούν να περάσουμε πάνω από τον ναό και να φθάσουμε στο σημείο όπου βρίσκεται η κενή πια πέτρινη λάρνακα του Οσίου ο οποίος αναχώρησε από τούτο τον κόσμο στις 11 Δεκεμβρίου του 1452. Εδώ ακριβώς φθάνει κανείς στο ψηλότερο σημείο του Παλαιομονάστηρου.

Τμήμα του πέτρινου υδραγωγείου έξω από τα τείχη του καστρομονάστηρου

Τέλος, ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι καμάρες στα κοιλώματα του βράχου, έξω από τα τείχη του καστρομονάστηρου, που αποτελούν τμήματα του πέτρινου υδραγωγείου της μονής.

* Σε διεθνές Συμπόσιο που έγινε στις 15-16 Ιουνίου του 2012 ο Δρ. Νεκτάριος Ζάρρας παρουσίασε μεταξύ άλλων, το παλαιομονάστηρο των Ταξιαρχών Αιγιαλείας (Όσιος Λεόντιος) προκαλώντας αίσθηση στο επιστημονικό κοινό του Βελιγραδίου. Οι παλαιότερες τοιχογραφίες του αποτελούν πολύτιμη μαρτυρία της κωνσταντινουπολίτικης τέχνης και το κατατάσσουν στα σημαντικότερα βυζαντινά μνημεία της Πελοποννήσου και του ελλαδικού χώρου .

Λιμένας

Άποψη του λιμένα από την όμορφη συνοικία του Αγίου Ανδρέα

 

Ο ναός της Ευαγγελίστριας

Ο μικρός ναός της Ευαγγελίστριας, βρίσκεται μέσα σε έναν μικρό ελαιώνα, σε υψόμετρο 250-300 μέτρα περίπου και 1.300 μέτρα βορειοδυτικά της Κερύνειας (άνω Κερύνεια, Γαρδενά η παλαιότερη ονομασία του χωριού).

Γενική άποψη του ναού

Η δυτική είσοδος του ναού

Ο ναός είναι σταυροειδής με τρούλο οκταγωνικό, χτισμένος με πωρόλιθο, ενώ το υπόλοιπο κτίσμα με πέτρα συμπαγή. Τόσο στη δυτική όσο και στη νότια πλευρά του ναού (Παναγία η Ευαγγελίστρια), οι θύρες είναι μαρμάρινες με τόξα σκαλισμένα. Μαρμάρινο με σκαλισμένο σταυρό είναι και το μικρό παράθυρο στο κεντρικό κλίτος του ιερού ενώ όλη η ανατολική πλευρά είναι διακοσμημένη με κόκκινα τούβλα (πλίνθους), ένας τρόπος χτισίματος γνωστός και ως "πλινθοπερίκλειστος".

Η ανατολική πλευρά του ναού με διακόσμηση κόκκινων πλίνθων και το μαρμάρινο παράθυρο στο κεντρικό κλίτος

Το όλο οικοδόμημα φαίνεται να έχει διαφορετικές φάσεις κατασκευής με το παλαιότερο να μοιάζει του 12ου-13ου αιώνα.

Επίσης, στη νότια πλευρά του ναού υπάρχουν τρία μικρά πέτρινα πέλματα όπου φαίνεται να στήριζαν ξύλινα δοκάρια σκεπής, ίσως κάποιον εξωτερικό νάρθηκα.

Πέτρινο πέλμα στη νότια πλευρά

Λεπτομέρεια σε τόξο θύρας

Στη βόρεια, νότια και δυτική πλευρά του ναού υπάρχουν εμφανείς, πρόχειρες τσιμεντένιες παρεμβάσεις στους αρμούς. Τα κεραμίδια είναι της εποχής μας καθώς σπάνια συναντάμε σήμερα βυζαντινούς ναούς με κεραμίδια της εποχής τους. Τα βυζαντινά κεραμίδια είναι πιο μεγάλα, πιο πλατιά και με μικρότερη καμπύλη.

Ωστόσο, ο ναός παραμένει κομψός και με αρμονικές αναλογίες.

Σημείωση: Δεν υπάρχουν πληροφορίες για τον ναό από κάποια επίσημη πηγή. Τα στοιχεία που παραθέτω είναι εκτιμήσεις που προέρχονται καθαρά από προσωπική εμπειρία και εγκυκλοπαιδικές γνώσεις, ενώ άνθρωπος που γνωρίζει το αντικείμενο, μου έδωσε internetικά κάποια επιπλέον στοιχεία από της φωτογραφίες που του απέστειλα.

Σπάρτο

Το σπάρτο είναι θάμνος που συναντάμε στη όλη την περιοχή της Μεσογείου και κατά συνέπεια, στην Αιγιάλεια ύπαιθρο.

Είναι αυτοφυές και ευδοκιμεί τόσο σε πεδινές όσο και σε ημιορεινές περιοχές, μέχρι τα 800 μέτρα υψόμετρο.

Έχει μακριούς και λεπτούς βλαστούς που είναι σχεδόν γυμνοί, δίχως φύλλα. Τα άνθη του έχουν έντονο κίτρινο χρώμα και υπέροχο άρωμα. Η περίοδος της ανθοφορίας είναι από τα μέσα Απριλίου έως και τα τέλη Ιουνίου.

Οι βλαστοί των σπάρτων χρησιμοποιούνται στην κατασκευή καλαθιών και ψάθινων καπέλων.

Γαϊδουράγκαθο

Το γαϊδουράγκαθο είναι ένα ακανθώδες φυτό που φύεται στη Νότια Ευρώπη και το συναντάμε παντού στην ελληνική ύπαιθρο.

Επίσης, το γαϊδουράγκαθο είναι ένα βότανο που χρησιμοποιείται για την προστασία του ήπατος από φλεγμονές, αλκοόλ και χημειοθεραπείες καθώς οι σπόροι του περιέχουν περίπου 65%-80% σιλιμαρίνης, η οποία είναι η κύρια δραστική του ουσία.

 

Αρχαία Κερύνεια

Τα ερείπια της αρχαίας Κερύνειας σώζονται στο ύψωμα Βουνί, βορείως της Μαμουσιάς, ανάμεσα στις κοιλάδες των ποταμών Κερυνίτη και Βουραϊκού. Η θέση βρίσκεται σε υψόμετρο 753μ. πάνω από τον Κορινθιακό Κόλπο με προσανατολισμό προς την ορεινή ενδοχώρα και είναι φυσικά οχυρή, αφού προστατεύεται από απότομους γκρεμούς στη βόρεια, ανατολική και δυτική πλευρά της, ενώ ομαλότερη είναι η πρόσβαση στη νότια πλευρά της.

Τοπογραφικό περιοχής

Τα ορατά αρχαία λείψανα της οχυρωμένης πόλης στο Κάτω Βουνί χρονολογούνται κυρίως στην ελληνιστική εποχή, περίοδο που γνώρισε μεγάλη ακμή. Στη θέση Άγιος Κωνσταντίνος, νοτιοδυτικά της τειχισμένης πόλης, σώζεται σημαντικό ταφικό μνημείο (ηρώο), που χρονολογείται στο γ΄ τέταρτο του 3ου αι. π.Χ. (1) .

Ταφικό μνημείο (1)

Η κύρια δίοδος προς την οχυρωμένη πόλη βρισκόταν στο νότιο τμήμα της, όπου οδηγεί το εν μέρει λαξευμένο στο φυσικό βράχο μονοπάτι. Η είσοδος στην πόλη πρέπει να βρισκόταν στη θέση Παλιόμυλος, που αποκαλύφθηκαν τα κατάλοιπα αρχαίας κρήνης (2), ενώ σε μικρή απόσταση βορειοδυτικά της κρήνης υπάρχει αβαθές σπήλαιο, στο εσωτερικό του οποίου ανασκάφηκε δεξαμενή για τη συλλογή νερού (3). Μία ακόμη δεξαμενή εντοπίσθηκε βορειοανατολικά του μονοπατιού στη θέση Σκαλιά (4). Βόρεια της κρήνης αποκαλύφθηκαν τα κατάλοιπα μεγάλου δημόσιου κτιρίου της ελληνιστικής εποχής, αναλημματικός τοίχος και λίγο βορειότερα λείψανα αρχαίας οικίας (5-7).

Δημόσιο κτήριο (5)

Το σημαντικότερο μνημείο της πόλης εντός των τειχών της είναι το αρχαίο θέατρο (8). Η διάμετρος του κοίλου υπολογίζεται σε 44 μέτρα και διατηρούνται 25 σειρές εδωλίων από τον εξαιρετικά ευπαθή στις καιρικές συνθήκες τοπικό ψαμμίτι. Το τείχος της Κερύνειας σώζεται αποσπασματικά εκτός από το βορειοδυτικό σκέλος του, όπου διατηρείται σε ύψος τριών έως πέντε δόμων (9).

Σε απόσταση 900 μέτρων βορειοανατολικά της οχυρωμένης πόλης σε περίοπτο σημείο στη θέση Ελληνικό, στο ανατολικό άκρο του οροπεδίου στο Πάνω Βουνί σώζονται τα κατάλοιπα αρχαίου ιερού, όπου σήμερα είναι κτισμένο ναΰδριο του Προφήτη Ηλία (10).

Ναός κοντά στον Προφήτη Ηλία (10)

Η ανασκαφή του χώρου από την ΕΠΚΑ έφερε στο φως τα θεμέλια δύο ναών: ενός μικρού δίστυλου εν παραστάσι ναού διαστάσεων 13.30χ8.70 μ. και ανατολικά του ενός μεγάλου περίπτερου δωρικού ναού διαστάσεων 36.40χ15.40 μ. Οι ναοί χρονολογούνται στην αρχαϊκή-κλασική εποχή και ο μεγαλύτερος πιθανώς είχε γλυπτό διάκοσμο στο αέτωμά του.