Παναγία η Βεργουβιτσιώτισσα

Σύμφωνα με την παράδοση, κοντά στο 1300 μ.Χ., ένας βοσκός από τη Βεργουβίτσα* (Μοναστήρι η σημερινή ονομασία του χωριού) σε μία μικρή σπηλιά βόρεια του χωριού, βρήκε μία εικόνα της Παναγίας. Η εικόνα ήταν κατασκευασμένη από φελλό και θεωρείται πως είναι μία από τις εβδομήντα εικόνες που φιλοτέχνησε ο ευαγγελιστής Λουκάς.

Ακριβώς στη θέση που βρέθηκε η εικόνα, σε ένα πλάτωμα σε υψόμετρο επτακοσίων μέτρων, κτίστηκε ένας μικρός ναός ο οποίος φιλοξένησε την εικόνα της Παναγίας. Στο πέρασμα των χρόνων αυτός ο μικρός ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου απέκτησε μεγάλη φήμη από μία σειρά θαυμάτων που απέδωσαν στην εικόνα της Παναγίας. Πλήθος πιστών και προσκυνητές από πολλές περιοχές της Πελοποννήσου και όχι μόνο, συνέρρεαν σε αυτή την περιοχή της ανατολικής Αιγιάλειας. Ο ναός πολύ σύντομα με τις δωρεές των πιστών και τα τάματα, μετατράπηκε σε μονή με αρκετούς μοναχούς ενώ αρκετά νέα κτίσματα και κελιά πλαισίωσαν τον αρχικό ναό. Δυτικά αυτού του μικρού πλατώματος δημιουργήθηκε και το μικρό κοιμητήριο της μονής που έπαιξε σημαντικό ρόλο στη διάσωση της συγκεκριμένης εικόνας.

Περίπου στα τέλη του 1600 Ενετοί ή Τούρκοι, λεηλάτησαν και κατέστρεψαν συθέμελα τη μονή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Πολλοί μοναχοί σφαγιάσθηκαν ενώ όσοι επέζησαν αιχμαλωτίστηκαν ή πουλήθηκαν ως σκλάβοι. Πριν την καταστροφή της μονής, ένας μοναχός πρόλαβε να κρύψει τη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας μέσα στο κοιμητήριο, κάτω από μία μαρμάρινη πλάκα.

Αρχές του 1800 πια στη Βεργουβίτσα. Μία νεαρή κοπέλα, η Παγώνα, μετά από όνειρο που έβλεπε συνεχώς και για αρκετά βράδια, υπόδειξε στους χωρικούς τη τοποθεσία που ήταν κρυμμένη για σχεδόν διακόσια χρόνια η εικόνα της Παναγίας. Σύμφωνα με πραγματικές μαρτυρίες που έχουν διασωθεί μέχρι σήμερα από τους απογόνους της Παγώνας, η εικόνα βρέθηκε σε βάθος περίπου δύο μέτρων κάτω από μία μαρμάρινη πλάκα μήκους ενός μέτρου και πλάτους τριάντα εκατοστών. Με χρηματικές δωρεές των κατοίκων της Βεργουβίτσας αλλά και προσωπική εργασία, στην ίδια θέση που ήταν η παλιά μονή έκτισαν έναν νέο ναό και τον περιέφραξαν με χαμηλό τοιχίο και πολεμίστρες. Τμήμα του τοίχους αποτελούσε και το πανύψηλο καμπαναριό. Η φήμη της θαυματουργού εικόνας κατέστησε εκ νέου τον ναό μεγάλο θρησκευτικό και πνευματικό κέντρο για ολόκληρη την περιοχή. Τα λίγα χρόνια που ακολούθησαν μέχρι την Επανάσταση, στο ναό λειτούργησε σχολείο που δίδαξε γραφή και ανάγνωση στους Φελλοήτες (αρχαία Φελλόη – μεγάλη γεωγραφική περιοχή που περιλαμβάνει τα χωριά Περιθώρι, Σελιάνα, Μοναστήρι, Συνεβρό κλπ)

Ο ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου

Σήμερα, στο κατώφλι της θύρας του πετρόκτιστου ναού έχει τοποθετηθεί η μαρμάρινη πλάκα κάτω από την οποία βρέθηκε η εικόνα της Παναγίας. Εντυπωσιακό είναι και το ξυλόγλυπτο χειροποίητο τέμπλο του 1842 με πολλές ανάγλυφες παραστάσεις. Σύμφωνα με τους ειδικούς θεωρείται ένα από τα καλύτερα που συναντάμε στον ελλαδικό χώρο. Στο πανύψηλο καμπαναριό έχει τοποθετηθεί καμπάνα που ο ήχος της φθάνει σε όλα τα γύρω χωριά και σε μεγάλη απόσταση, κάτι που το επιβεβαιώνει και ο υπογράφων το κείμενο.

Λίγο πιο χαμηλά, στον δημόσιο κεντρικό δρόμο (Αιγείρας- Μοναστήρι – Περιθώρι), χτίστηκε το 1876 ένα πέτρινο προσκυνητάρι ύψους έξι μέτρων. Από αυτό το σημείο και μέχρι τον ναό υπάρχει ένα λιθόστρωτο μονοπάτι τριακοσίων μέτρων με δύο συστάδες από πανύψηλα κυπαρίσσια σε όλο το μήκος του.

Το λιθόστρωτο μονοπάτι με τα κυπαρίσσια 

Ο ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου εορτάζει κάθε χρόνο στις 15 Αυγούστου.

Πληροφορίες αντλήθηκαν από το βιβλίο του Χρήστου Σαμαρά, καθηγητή μαθηματικών με καταγωγή από το Μοναστήρι (Βεργουβίτσα), «Συνωπτική ιστορία του Μοναστηριού και της Παναγίας της Βεργουβιτσιώτισσας» που εκδόθηκε το 1972.

* Η ονομασία Βεργουβίτσα είναι σλάβικης προέλευσης και αποτελείται από δύο λέξεις, τη βέργα (Verga)) που σημαίνει βέργα χονδρή και τη βίτσα (Vitsa) που σημαίνει βέργα λεπτή.

Το καμπαναριό που αποτελούσε τμήμα του οχυρωματικού τοίχους 

1950 δεκαπενταύγουστο στη Παναγία

Εικόνα από το κέντρο του χωριού. Δεξιά το μονοπάτι με τα κυπαρίσσια που οδηγεί από τον δημόσιο δρόμο στη Παναγία