Το μνημείο της πλατείας Αγίας Λαύρας

Το πρωινό της 22ας Ιανουαρίου του 1944, οι Γερμανοί απέκλεισαν την πλατεία Αγίας Λαύρας και στο τμήμα της κοντά στην οδό Ασημάκη Φωτήλα, εκτέλεσαν δια απαγχονισμού πέντε Έλληνες πατριώτες. Τα άψυχα κορμιά τους παρέμειναν κρεμασμένα στα δέντρα της πλατείας όλη την ημέρα προς παραδειγματισμό του πληθυσμού της πόλης.

Τη σκηνή της εκτέλεσης είδε ένα νεαρό παιδί που εκείνο το πρωινό κατέβαινε στον Ερυθρό Σταυρό όπου στεγαζόταν στο κτήριο του μετέπειτα παλαιού Πυροσβεστικού Σταθμού της πόλης, επί της οδού Σολιώτη (σημερινό παζάρι).

Τριάντα ένα χρόνια αργότερα, στις 7 Ιουνίου του 1975, η εφημερίδα «Το Βήμα της Αιγιάλειας» δημοσίευσε ένα άρθρο με τίτλο «Μία Ιστορία». Στην πραγματικότητα η ιστορία αυτή ήταν όλα όσα είδε άθελά του ο νεαρός εκείνο το χειμωνιάτικο πρωινό του 1944. Το σημείωμα που έστειλε στην τοπική εφημερίδα το είχε υπογράψει με ένα «Π» κρατώντας, ακόμη και μετά από τόσα χρόνια, την ανωνυμία του.

Το σημείωμα έγραφε μεταξύ άλλων:
« .....μια ομάδα Γερμανών που κάτι σκαρώνουν στο κάτω μέρος της πλατείας Αγίας Λαύρας. Μερικοί περνούν κάτι σκοινιά στα δέντρα, άλλος κολλάει κάτι χαρτιά στις κολώνες και 2-3 άλλοι στήνουν ένα μυδράλιο στο μπαλκόνι του ξενοδοχείου ακριβώς απέναντι....
Οι Γερμανοί αφού έφεραν τους μελλοθάνατους, τους πήραν έναν έναν και τους πέρασαν τη θηλιά στο λαιμό. Πριν πεθάνουν φώναξαν "Ζήτω η Ελλάδα", λόγια που άκουσε ο "Π"…..»

Αξίζει να σημειωθεί πως ο Πετρόπουλος Διογένης, σύμφωνα με τη μαρτυρία του "Π", πέρασε μόνος του τη θηλιά στο λαιμό φτύνοντας στο πρόσωπο τον Γερμανό στρατιώτη που βρισκόταν μπροστά του.

Τα ονόματα των πέντε εκτελεσθέντων και η καταγωγή τους:

1. Πετρόπουλος Διογένης, δικηγόρος από τα Αρφαρά Αιγιάλειας

2. Πουλίτσας Φώτης, τεχνίτης από τη Μυρόβρυση Αιγιάλειας

3. Μαρούδας Παναγιώτης από την Πάτρα

4. Βερσαράς από τη Καλαμάτα (άγνωστο το όνομά του)

5. Φαρδέλας Παναγιώτης από το Κράθιο Αιγιάλειας.

Στην πλατεία Αγίας Λαύρας ήταν τοποθετημένη μία μαρμάρινη πλάκα για να θυμίζει σε όλους μας την ημέρα που ο ναζισμός αφαίρεσε με τον πιο τραγικό και απάνθρωπο τρόπο τη ζωή πέντε συμπολιτών μας.

Λόγω τον εργασιών ανάπλασης στην πλατεία, η μαρμάρινη πλάκα έχει αποκολληθεί.
Ελπίζουμε στην επανατοποθέτησή της με την ολοκλήρωση των έργων.

 

Η μάχη στον Άγιο Βλάση - Πυργάκι

Την άνοιξη 14 Απριλίου του 1943, Μεγάλη Δευτέρα, περίπου 80 Ιταλοί στρατιώτες προερχόμενοι από το χωριό Πετσάκοι, πέρασαν από τη Φτέρη και κατέβηκαν στο χωριό Μελίσσια για λεηλασία. Οι αντάρτες που ήταν στο Πυργάκι τους παρακολουθούσαν. Οι Ιταλοί τότε ξαναγύρισαν από τα Μελίσσια, έφθασαν στον παλιό δρόμο και προχώρησαν στο Πυργάκι τραγουδώντας.
Συνάντησαν όμως τους πρώτους αντάρτες που είχαν πιάσει θέσεις στο Νερολάγκαδο και στον Αϊβλάση. 

Οι αντάρτες υπό τους Μίχο, Ρώτα, Γ.Λόντο, Κολοκοτρώνη και μερικούς άλλους, άρχισαν επίθεση εναντίων των Ιταλών με τους γκράδες και τις χειροβομβίδες. Την έναρξη της επιθέσεως των ανταρτών έδωσε ο Μίχος με ένα πυροβολισμό.
Έγινε μάχη. Μία από τις πρώτες μάχες εναντίων των Ιταλών οι οποίοι πανικοβλήθηκαν. Όσοι Ιταλοί δεν σκοτώθηκαν αμέσως καλύφθηκαν και άρχισαν να ρίχνουν ακόμη και μ΄ένα οπλοπολυβόλο.
Από επιτόπια έρευνα που κάναμε, μάθαμε ότι η μάχη στο Πυργάκι διήρκεσε μόνον μισή ώρα.
Κατά τη διάρκεια της μάχης ο Υπολοχαγός Κ. Αποστολόπουλος εγκατέλειψε τη θέση του. Οι Ιταλοί είχαν 7 νεκρούς και πολλούς τραυματίες. Αναγκάσθηκαν να υποχωρήσουν και να φύγουν μέσα στο δάσος.
Οι αντάρτες είχαν έναν τραυματία, τον Γ. Λόντο που το πραγματικό του όνομα ήταν Γ.Κανελλόπουλος. Ο Λόντος μεταφέρθηκε μετά τη μάχη στο χωριό Κουλούρα και από κει με πολλούς κινδύνους μεταφέρθηκε στο Νοσοκομείο Αιγίου όπου νοσηλεύτηκε και θεραπεύτηκε. Οι Ιταλοί γύρισαν αργότερα στη Φτέρη. Τότε συνέλαβαν το Θεόδωρο Αντωνιάδη και το Γεώργιο Πανουτσόπουλο, τους οποίους εκτέλεσαν ως αντίποινα στους Πετσάκους.

Αντλήθηκαν πληροφορίες από το βιβλίο "Η Εθνική Αντίσταση στην Αιγιάλεια 1941-1944" του Γεωργίου Θ.Παπαγεωργίου (Αθήνα 1983)
* Στον δρόμο, ακριβώς δίπλα από το ξωκλήσι, υπήρχε μία μαρμάρινη πλάκα με αναφορά στη μάχη του 1943 αλλά άγνωστοι την έχουν καταστρέψει.

Ο Άγιος Βλάσης μετά το Πυργάκι στο δρόμο προς Φτέρη

 

Φτέρη