Ιερός ναός Αγίου Ανδρέα

Ο Ιερός Ναός του Αγίου Ανδρέα στην ομώνυμη συνοικία (ή Γαλαξιδιώτικα) ήταν ένας μικρός ναός που αποτελούσε μετόχι της μονής Ταξιαρχών και αναφέρεται στα πρωτόκολλα καταγραφής των κτημάτων της μονής που σώζονται μέχρι σήμερα ( 27 και 86 με ημερομηνία 28/04 και 03/05 του 1834).

Επίσης, αναφέρεται στον βενετικό χάρτη της πόλης με έτος κτίσης κοντά στο 1700, ακριβώς στην ίδια θέση που βρίσκεται και ο σημερινός ναός. Στο διάστημα της τουρκοκρατίας ο ναός είχε μετατραπεί σε τζαμί.

Ο σημερινός ναός φαίνεται πως έχει ημερομηνία κτίσης τον Απρίλιο του 1893 ενώ είναι άγνωστο το πότε αποπερατώθηκε. Το σχέδιο του ναού σώζεται μέχρι σήμερα και το υπογράφει ο μηχανικός της εποχής εκείνης, Θεόδωρος Διαμαντόπουλος.

Στη νότια και βόρεια θύρα του ναού, στις αψίδες, είναι χαραγμένα τα ονόματα των πλούσιων ενοριτών που βοήθησαν οικονομικά στην αποπεράτωση του ναού, του Ηλία Βάβαλη και του Κωνσταντίνου Καρβέλα ενώ χαραγμένο δίπλα στα ονόματα είναι το έτος «1898».

Ο ναός έχει χαρακτηριστεί ως κτήριο που χρειάζεται ειδική κρατική προστασία καθώς αποτελεί εξαιρετικό δείγμα νεοκλασικής εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής του τέλους του 19ου αιώνα. Είναι πετρόκτιστος με ένθετα κεραμικά που έχουν διακοσμητικό ρόλο. Ο ρυθμός του είναι Βασιλική σταυρική ή σταυρόσχημη. Τα κωδωνοστάσια φέρουν κεραμικά θωράκια διάτρητα σε σχήμα κύκλου με εγκάρσιους σταυρούς.

Τέλος, το τέμπλο φέρει αγιογραφίες του Δ.Κ.Φανέλλη ενώ την υπογραφή του φημισμένου αγιογράφου φέρει και ο Παντοκράτορας στο τυφλό εσωτερικό τύμπανο του τρούλου.

Λεπτομέρειες από τον κεραμικό διάκοσμο στην ανατολική πλευρά του ναού

Η επιγραφή στη νότια πύλη

Η επιγραφή στη βόρεια πύλη

Γενικό πλάνο του ναού από την ανατολική πλευρά